Tan hoang di tích Lầu Bảo Đại

Lầu Bảo Đại được xếp hạng di tích văn hóa lịch sử và danh lam thắng cảnh ở Khánh Hòa nhưng hiện lại đang được cho thuê giá rẻ mạt. Việc sửa chữa, thi công làm khu nghỉ dưỡng đã khiến phần lớn kiến trúc bên trong năm tòa biệt thự của Khu di tích lầu Bảo Đại bị cải tạo tùy tiện, cảnh quan hoang tàn.

Biệt thự xanh thành đồi trọc

Những ngày cuối tháng 5, từ biển nhìn vào, ngọn đồi bị cày xới nham nhở, nhiều cây cối được di dời. Những con đường phủ kín cây xanh nhiệt đới nay cũng không còn, vật liệu xây dựng ngổn ngang. Biệt thự trên đồi hiện vẫn còn tuy nhiên đã bị đào đến tận móng, có nguy cơ bị sụt đổ.

Dự án khu nghỉ dưỡng Bảo Đại được UBND tỉnh Khánh Hòa cấp giấy chứng nhận đầu tư từ đầu năm 2013. Theo đó, dự án sẽ cải tạo 5 biệt thự hiện có, xây mới khách sạn cao 5 tầng, xây mới 36 căn biệt thự khác để kinh doanh. Đến nay, đã 5 năm nhưng dự án mới chỉ đang thi công phần móng.

Báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Khánh Hòa cho thấy dự án đang triển khai chậm tiến độ. Nguyên nhân do vướng mắc một số vấn đề liên quan đến việc phê duyệt di tích danh lam thắng cảnh 5 biệt thự nói trên nên việc cấp phép các hạng mục khác chưa hoàn thành. Không những thế, hiện chủ đầu tư đang xin ý kiến các đơn vị liên quan để thay đổi quy hoạch cũ là làm khách sạn, cải tạo làm nơi trưng bày, tham quan, ăn uống.

Tan hoang di tích

Cụm năm biệt thự cổ trên có kiến trúc Pháp, nằm trên núi Cảnh Long nhìn ra vịnh Nha Trang, nơi vua Bảo Đại từng ở, đang được tỉnh Khánh Hòa giao cho Công ty CP Đầu tư Khánh Hà (gọi tắt là Công ty Khánh Hà) thực hiện dự án khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại. Khu danh thắng này có vị trí đẹp bậc nhất Nha Trang nhưng tỉnh Khánh Hòa lại cho doanh nghiệp thuê với giá rất rẻ để làm dự án du lịch, kinh doanh biệt thự nghỉ dưỡng.

Hiện nay phần lớn kiến trúc bên trong các tòa biệt thự không còn nguyên vẹn. Nhiều phòng bị ngăn lại bằng bức tường gạch, ván gỗ để tạo thêm chỗ ở, nhà vệ sinh. Nhiều bức tường còn rõ dấu tích đập phá loang lổ, vôi vữa nham nhở. Nền nhà bị thay gạch mới, bong tróc khắp nơi. Các cầu thang gỗ hỏng hóc, chắp vá. Nhiều hiện vật bỏ lăn lóc giữa nhà, phủ đầy bụi đất. Khắp nơi giường, tủ, bàn ghế, vật dụng cũ vứt ngổn ngang. Ngược lại, nhiều căn phòng khác của các biệt thự thì trống trơn, chỉ bụi đất phủ dày…

Ở vị trí trung tâm, một ngôi biệt thự đã bị biến thành văn phòng làm việc của Công ty Khánh Hà. Còn ở vị trí cao nhất, đẹp nhất nhìn ra vịnh Nha Trang, các tòa biệt thự Nghinh Phong, Vọng Nguyệt – nơi ngày trước vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương nghỉ dưỡng – đang bị bỏ hoang phế. Bên trong các biệt thự này, phần lớn đồ vật đều bị hư hỏng, nằm lăn lóc; rác, bụi, đất bám dày khắp nơi. Xung quanh năm biệt thự cổ, đất đá bị đào bới, vật liệu xây dựng nằm ngổn ngang.

“Đất vàng” cho thuê rẻ mạt

Từ năm 2011, theo chủ trương của UBND tỉnh Khánh Hòa, Công ty CP Đầu tư Khánh Hà thực hiện dự án khu Biệt thự cao cấp Bảo Đại với tổng vốn đầu tư 478 tỉ đồng. Đến năm 2014, tỉnh có quyết định thu hồi 13,6ha (8,8ha đất và 4,7ha mặt nước) giao cho công ty thuê để thực hiện dự án thời hạn đến năm 2063.

Giá thuê đất thương mại dịch vụ cho 48 năm 6 tháng, trả tiền một lần, với diện tích 8.624m2 đất biệt thự, nghỉ dưỡng là gần 250 nghìn đồng/m2. Giá thuê đất thương mại dịch vụ tính tiền thuê hàng năm, có giá là: 1,18 triệu đồng/m2 (đất cây xanh, giao thông, bãi xe, bãi đá), gần 2,4 triệu đồng/m2 (đất khách sạn) và trên 2,6 triệu đồng/m2 (đất biệt thự).

Tuy nhiên, theo quy định về giá đất năm 2014 mà UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành, đất cho khu vực này (đường Trần Phú, Nha Trang) có giá từ 800 nghìn đồng – 22,5 triệu đồng/m2. Trên thực tế, đất hẻm đường Trần Phú hiện đang được bán công khai trên các sàn giao dịch bất động sản với giá từ 230 – 300 triệu đồng/m2. Riêng khu đất Lầu Bảo Đại được xếp vào một trong những vị trí đắt đỏ nhất TP Nha Trang, theo một số chuyên gia bất động sản cho biết.

Tùy tiện cải tạo, biến thành nơi ăn ở

Sau năm 1975, năm ngôi biệt thự cổ trên núi Cảnh Long bị giao cho hết cơ quan này đến doanh nghiệp khác quản lý, sử dụng. “Các cơ quan, doanh nghiệp này làm nơi ăn nghỉ, khai thác kinh doanh du lịch. Sau đó, năm biệt thự cùng với hầu hết diện tích trên núi Cảnh Long được giao cho Tổng Công ty Khánh Việt (Khatoco, thuộc UBND tỉnh Khánh Hòa) quản lý, sử dụng. Từ đó các ngôi biệt thự bị Khatoco biến thành nơi ăn nghỉ, kinh doanh. Công ty này đã tự ý cải tạo rất nhiều kiến trúc cũng như công năng sử dụng bên trong các biệt thự”. Một cán bộ Bảo tàng tỉnh Khánh Hòa cho biết: Từ khi được giao quản lý, sử dụng di tích lầu Bảo Đại, Khatoco đã đưa rất nhiều hiện vật trong các biệt thự cổ đến trưng bày tại những khu du lịch khác của công ty này.

Một nguồn tin khác cho biết thêm: Năm 2011, UBND tỉnh Khánh Hòa cho Khatoco liên doanh với Công ty CP Tập đoàn Hà Đô (Hà Nội) thành lập pháp nhân mới là Công ty Khánh Hà để thực hiện dự án khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại. Khatoco dùng tài sản trên đất là năm tòa biệt thự để góp vốn vào liên doanh, thực hiện dự án này.

Ông Nguyễn Khắc Hà, Giám đốc Sở Văn hóa – Thông tin tỉnh Khánh Hòa cho biết, UBND tỉnh đã yêu cầu chủ đầu tư dự án khu biệt thự cao cấp Bảo Đại phải giữ nguyên hiện trạng 5 biệt thự cổ tại khu vực dự án, đồng thời điều chỉnh quy hoạch, hạng mục để tránh phá vỡ cảnh quan.

Riêng hiện vật trong các biệt thự đã có hội đồng kiểm kê, đánh giá và giao cho chủ đầu tư có trách nhiệm bảo quản nguyên vẹn. Khi đi vào hoạt động, các hiện vật này sẽ được trưng bày phục vụ du khách tham quan”, ông Hà thông tin.

“5 ngôi biệt thự xác định nằm trong vùng 1 là vùng kiểm soát chặt chẽ theo Luật Di sản. Tỉnh đã yêu cầu giữ nguyên hiện trạng cả bên trong và bên ngoài. Các vật dụng đã được kiểm kê, chủ đầu tư phải có trách nhiệm bảo quản nguyên vẹn”, ông Hà cho biết.

Mất nhiều hiện vật quý

Một cán bộ Bảo tàng tỉnh Khánh Hòa cho biết khu di tích lầu Bảo Đại có ít nhất 22 bộ hiện vật gốc. Tuy nhiên, toàn bộ tranh ảnh cùng nhiều đồ vật trong các biệt thự cổ này đã bị mất.

Theo một cán bộ Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa, sau khi dự án khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại khởi công xây dựng ngày 25-11-2014, UBND tỉnh có công văn khẩn yêu cầu Khatoco bàn giao toàn bộ hiện vật gốc trong khu di tích lịch sử văn hóa lầu Bảo Đại cho Sở Văn hóa-Thể thao theo Luật Di sản văn hóa. Tuy nhiên, sau đó Khatoco cho rằng một số bộ hiện vật gốc của di tích hiện không có. Các hiện vật gốc bị mất gồm một ghế inox mạ đồng trong biệt điện Nghinh Phong, hai bộ bàn ghế bằng gỗ và bằng inox mạ đồng trong lầu Vọng Nguyệt.

Khatoco cho rằng khi tiếp nhận khu di tích Bảo Đại từ Công ty Đầu tư phát triển thuộc Ban Tài chính Tỉnh ủy Khánh Hòa hồi tháng 6-2002 đã không có các hiện vật trên. Ngoài ra, số hiện vật gốc còn lại trong biệt điện Nghinh Phong đã bị Khatoco chuyển lên khu du lịch thác Yang Bay ở huyện Khánh Vĩnh. Số hiện vật gốc còn lại trong biệt điện Vọng Nguyệt được Khatoco giao lại cho Công ty Khánh Hà.

Thế nhưng khi đó, đại diện Công ty Khánh Hà lại cho rằng khi bàn giao di tích lầu Bảo Đại, Khatoco chỉ bàn giao các tòa biệt thự, không bàn giao hiện vật nên trong các biệt thự không còn hiện vật. Sau đó Khatoco mới đưa các hiện vật từ thác Yang Bay về để lại trong các biệt thự ở lầu Bảo Đại. Hiện nay Công ty Khánh Hà cho biết họ đang bảo quản các hiện vật trong di tích.

Ông Biện Văn Hòa, Tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư Khánh Hà, đơn vị triển khai cho rằng dự án vẫn đang triển khai bình thường: “Do đơn vị không phải làm theo cuốn chiếu nên nhìn vẫn ngổn ngang. Khi hoàn thành sẽ đẹp và mọi người sẽ ủng hộ”, ông Hòa cho hay.

Huỳnh Lâm – Tấn Lộc (Tổng hợp từ nhiều nguồn)